Από
μικρά παιδιά ακόμη ακούμε να μας λένε
ότι το ψέμα είναι κάτι κακό
και πως πρέπει να το
αποφεύγουμε ή με μια άλλη, πιο αυστηρή
ερμηνεία, ότι απαγορεύεται
να λέμε ψέματα. Όποιος αποδειχτεί ότι
είπε ψέματα δέχεται κριτική και
χαρακτηρίζεται ως ο κακός κι
ο αναξιόπιστος της παρέας.
Εκ
πρώτης όψεως, ίσως να είναι έτσι. Ωστόσο,
πάντα θα πρέπει να ερευνούμε
και τους λόγους που οδήγησαν κάποιον
στο να χρησιμοποιήσει τη
μέθοδο αυτή. Βέβαια, εμείς έχουμε
την τάση να επικρίνουμε και να κριτικάρουμε
τον άλλον σε οποιαδήποτε ευκαιρία μας
δοθεί, έτσι ώστε να φανούμε εμείς ότι
είμαστε καλύτεροι από τον άλλον. Μην
απορείς, έτσι είναι και το γνωρίζεις κι
εσύ.
Ξεκινώντας,
όμως, ας ορίσουμε τι είναι το ψέμα. Ψέμα,
είναι μια πρόταση, η οποία λέγεται από
κάποιον με σκοπό να πείσει ότι είναι
αλήθεια, ενώ ο ίδιος συνειδητά γνωρίζει
ότι η πρόταση είναι ψευδής. Άρα, τα
λεγόμενα κάποιου είναι δική του επιλογή
και έγκειται στην πρόθεση
του εάν αυτά θα είναι αλήθεια ή ψέμα.
Λέγοντας, πρόθεση, όμως ανοίγουμε ένα
μεγάλο κεφάλαιο καθώς η πρόθεση φέρνει
από πίσω της και άλλα κριτήρια, όπως
είναι η εκάστοτε χρονική στιγμή, το
γεγονός που συμβαίνει τότε και γενικότερα,
οι συγκυρίες που επικρατούν.
Στην
καθημερινότητα μας όλοι έχουμε
αντιμετωπίσει περιπτώσεις, στις
οποίες έχουμε ανακαλύψει ότι κάποιος
μας είπε ψέματα. Τα ψέματα μπορεί να
είναι μικρής σημασίας, αλλά και
μεγαλύτερης. Για παράδειγμα, μιας μικρής
σημασίας ψέμα μπορεί να είναι ότι ένα
μικρό παιδί είπε στη μητέρα ότι έχει
φάει, ενώ στην πραγματικότητα δεν είχε,
με σκοπό να βγει νωρίτερα στην αυλή του
σπιτιού να παίξει μπάλα. Πώς να
χαρακτηρίσεις ένα παιδί ψεύτη όταν,
απλώς η επιθυμία του για παιχνίδι, το
ώθησε να πει μια αναληθή πρόταση; Ή ένα
άλλο παράδειγμα. Όλοι, ανεξαιρέτως,
έχουμε μπει στην διαδικασία να πούμε
ότι είμαστε στο δρόμο για το ραντεβού
μας, ενώ ακόμη δεν έχουμε ούτε καν φορέσει
τα ρούχα μας! Το κάναμε για να αποφύγουμε
τη μουρμούρα εκείνη τη στιγμή και για
να μη χαλάσουμε τις καρδιές μας!
Τώρα,
ας έρθουμε στα ψέματα μεγαλύτερης
σημασίας. Ένα παράδειγμα θα μπορούσε
να είναι όταν ο καλύτερος σου φίλος
σύναψε ερωτική σχέση με την κοπέλα που
έβγαινες, αλλά όταν ρωτήθηκε αν συνέβη
στα αλήθεια, τότε το αρνήθηκε. Ή όταν
ένας δημοσιογράφος ρωτά έναν πολιτικό
σχετικά με την έκβαση των οικονομικών
θεμάτων της χώρας του, αν βελτιώνεται
η κατάσταση ή αν χειροτερεύει και τότε,
ο πολιτικός αποφεύγει την απάντηση
στοχεύοντας στο να πιστέψει ο δημοσιογράφος
ό,τι θέλει. Μήπως τελικά, εδώ, μιλάμε για
απόκρυψη της αλήθειας κι όχι για ψέμα;
Υπάρχει,
άραγε, λεπτή γράμμη που να διαχωρίζει
την απόκρυψη της αλήθειας από το ψέμα;
Όμως, το ψέμα δεν είναι εκείνο που μπαίνει
μπροστά για να κρύψει την αλήθεια;
Μπέρδεμα!
Στην
πραγματικότητα δεν υπάρχει μπέρδεμα.
Εμείς, υπεραναλύοντας τα πάντα και
θέλοντας άλλοτε να κατηγορήσουμε και
άλλοτε να δικαιολόγησουμε κάποιον
βρίσκουμε ένα σωρό από ερωτήματα
νομίζοντας ότι θα μπορέσουμε να τα
απαντήσουμε έτσι ώστε να δώσουμε την
τελική απάντηση στο πρωτάρχικο ερώτημα.
Υπάρχουν αθώα ψέματα ή όχι;
Το
ερώτημα αυτό θα συνεχίσει να μένει
αναπάντητο. Κανείς δεν θα έπρεπε να
είναι απόλυτος στις απόψεις του, αλλά
αντιθέτως αυτές να εξελίσσονται.
Πράγματι, τα πράγματα είναι είτε αλήθεια, είτε ψέμα. Ωστόσο, οι καταστάσεις θα
έπρεπε να κρίνονται, εκ των υστέρων, από
την πρόθεση του άλλου, αλλά κατά βάση
από το συναίσθημα που δημιουργήθηκε
στο τέλος.
Άλλωστε,
όλοι είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε ποιοι
άνθρωποι είναι αληθινοί και θα κάνουμε
χώρο γι’ αυτούς στη ζωή μας και ποιοι
ψεύτικοι και θα έπρεπε να τους αποβάλλουμε
από αυτήν.
