Πνευματική κλοπή. Δύο λέξεις που κάποιοι προτιμούν να αποφεύγουν, αλλά πολλοί ασκούν με χάρη – και με repost. Δεν είναι όλα έμπνευση. Κάποια είναι απλώς αντιγραφή. Αν το post σου μοιάζει ύποπτα με κάτι που έχω γράψει, τότε αυτό το κείμενο σε αφορά. Γιατί οι ιδέες έχουν ταυτότητα. Κι εγώ τη δική μου την ξέρω καλά.
Ένα από τα πράγματα που κρατάω μανιάτικο στους γονείς μου είναι πως δε με έκαναν και το πρώτο μπόι. Το αίμα ανεβαίνει στο κεφάλι μου σε χρόνο ντε-τε. Αυτό είναι κάτι που με συντροφεύει σ’ όλη τη μέχρι τώρα ζωή μου και δυστυχώς δε θα μάθω ποτέ πώς είναι ν’ ατενίζεις την γαλήνη εκεί ”στα ψηλά”. Να έχεις έναν Ψ χρόνο επεξεργασίας της πληροφορίας που λαμβάνεις, χωρίς να βγάζεις καπνούς από τ’ αυτιά σαν το ατμοκίνητο τρένο του Πηλίου, τον θρυλικό Μουτζούρη.
Στην τέχνη, από όπου κι αν προέρχεται, υπάρχουν οι δημιουργοί κι υπάρχουν κι οι συλλέκτες. Οι πρώτοι χτίζουν πετραδάκι το πετραδάκι μέχρι να φτιάξουν ένα badass άγαλμα με αίμα, λίγη παράνοια κι ιδρώτα κι οι δεύτεροι μαζεύουν ό,τι τους φαίνεται καλό και το βαφτίζουν #MyAmbitiousProject2025. Να σου πει ο παπάς στ’ αυτί κι ο διάκος στο κεφάλι, εσένα, δεύτερε!
Είναι σαν να σου κλέβουν το μωρό απ’ το καρότσι, να του αλλάζουν πάνα και να σου λένε ”δικό μου είναι”! Όχι, δεν είναι- και φέρ’ το παιδί πίσω, ρε!
Στον χώρο της συγγραφής που ταλαιπωρώ εδώ κι αρκετά χρόνια, υπάρχει ένας άγραφος κανόνας μεταξύ των τελευταίων εναπομεινάντων του ηθικού είδους, όπου αποδίδονται στον δημιουργό τα credits που λέμε και στην τιμημένη επαρχία, δηλαδή ποιος στο διάκονο το έγραψε το ρημάδι ή έστω από πού το πήραμε εκείνο το ψαγμένο φρασάκι που κοτσάραμε στο Fb, για να είμαστε ωραίοι, φιλοσοφημένοι, κλείνοντας το μάτι με νόημα στους followers.
Στην τέχνη δεν υπάρχει παρθενογένεση, θα μου πεις φίλε μου, κι ένα δίκιο το ‘χεις γιατί όλοι από κάπου εμπνεόμεθα! Άλλο, όμως, η αφετηρία μιας ιδέας κι οι επιρροές της κι άλλο απλώνω το μακρύ χέρι του Μαύρου Πητ και ληστεύω τον Κύρο Γρανάζη! Γιατί περί ληστείας πρόκειται και μάλιστα άτιμης! Λέρας! Εκπρόσωπης κι αντιπρόσωπης που θα ΄λεγε μια ψυχή σε απογευματινή εκπομπή (Αννίτα, καλησπέρα)!
Και θα σας το πω ειλικρινά και με πάσα αλήθεια: Δεν έχω χειρότερο από αυτό! Όχι μόνο για πράγματα που ανήκουν δικαιωματικά στην κούτρα μου, αλλά και σε κάθε άνθρωπο που έχει μοχθήσει για να φτιάξει κάτι από το μηδέν. Ακόμα κι αν αυτό είναι περίφραξη στο μαντρί του παππού μου!
Στο εγγύς παρελθόν, είχα σκαρφιστεί κι είχα δρομολογήσει ένα project, γραπτό, όπου το προσέφερα, ως κίνηση αλληλεγγύης και παρακαταθήκης κάπου, για να το θέσω γενικά! Μου πήρε ένα μήνα εντατικής δουλειάς, διάβασμα, ό,τι θετική ενέργεια είχα και δεν είχα (σ’ ένα διάστημα ψυχολογικά οριακό) και πραγματικά τα είχα δώσει όλα! Έφτυσα και την ψυχή μου μέσα, αλλά το αποτέλεσμα με δικαίωσε!
Λίγους μήνες μετά την παρουσίαση του project, όπου έφερε χαρά και συγκίνηση, ένας τύπος που συνεργαζόμουν την περίοδο εκείνη, πήρε την ιδέα αυτή, της άλλαξε το βρακί που λέγαμε και την παρουσίασε ως δική του κάπου αλλού.
Με το αζημίωτο.
Πάντα.
Γιατί είχε και ένα πολύ δυνατό social profile και το έβαλε να δουλέψει ως influential χέρι δημιουργικής λαθροχειρίας με ακριβή ταρίφα. Πολύ ακριβή ταρίφα που κάποιος δύσμοιρος πλήρωσε!
Όταν, λοιπόν, το έμαθα –γιατί ”ουδέν κρυπτόν” ή όπως θα έλεγε και η σεβαστή μου μητέρα «Ο υψωθείς, ταπεινωθήσεται»-, μίλησε μέσα μου το αίμα. Εκείνο το 1/4, αρκαδικό τσιπιανίτικο, κι ήθελα να βουτήξω τα κουμπούρια και ν’ αρχίσω να πυροβολώ στον αέρα μέχρι να τον κάνω να χορέψει Τσακώνικο μαζί με Μπαϊντούσκα.
Επειδή, όμως, τόσα χρόνια ψυχοθεραπείας δεν κολλάγαμε μπρίκια, η φωνή της λογικής τράβαγε το μαλλί προς τα πίσω φωνάζοντας: ” No war, Elena! Let it go! Breathe in, breathe out! Είμαι πολιτισμένη, είμαι πολιτισμένη, είμαι ανώτερος άνθρωπος, είμαι καλά!”
Δεν ήταν κάτι το οποίο είχα νομικά κατοχυρώσει, καθώς δε θεώρησα πως υπήρχε λόγος μιας και το μοιραζόμουν σ’ ένα περιβάλλον ανθρώπων εμπιστοσύνης!
Εν μέρει βέβαια… Ο τυπάκος πήρε πόδι αλλά αυτό δεν το κατάπια κι ούτε θα το καταπιώ στον αιώνα τον άπαντα! Στην πορεία αποδείχτηκε πως αυτό ήταν τακτική του κι όχι ατυχής στιγμή. Γενικότερα κλέψε μου σουβλάκι, όχι κείμενο!
Ο κλέφτης κι ο ψεύτης φαίνονται, λέει ο θυμόσοφος λαός. Χαίρω πολύ! Πόσες φορές, όμως, έχουμε δει εις βάρος ταλαντούχων ανθρώπων να χτίζονται καριέρες από κάποιους που αν τους ρωτήσεις τι είναι φούγκα, ομοιοκαταληξία, τεχνική fresco, προπλάσματα θα σου πουν ”μισό να ρωτήσω το ChatGTP”! Κι αυτοί οι άνθρωποι αύριο μεθαύριο θα φιγουράρουν με μια ιδέα κλεμμένη στην καλύτερη, ή με πλήρη αντιγραφή και τον ίδιο τίτλο στη θρασύτατη εκδοχή.
Σαν να μη φτάνει αυτό, θα δίνουν και μακροσκελείς περιγραφές για το πώς εμπνεύστηκαν ή θα coachάρουν άλλους με χίλιες και δύο συμβουλές για το πώς να έχεις αυθεντικότητα, μοναδική φωνή και πως η επιτυχία έρχεται με ευθυγράμμιση πράξεων κι αξιακού χάρτη!
Για να μην ανοίξω καν το θέμα «διαδίκτυο» όπου δεν υπάρχει σαφές πλαίσιο προστασίας των δημιουργών και των πνευματικών δικαιωμάτων και γίνεται πανηγυροτζέρτζελο, καλύτερο κι από 15αύγουστου με Σαφέτη. Τραγικά πράγματα, να βλέπεις πασίγνωστα αποσπάσματα βιβλίων κι από κάτω όνομα δημιουργού «Μαραμένο Γεράκι» ή το «Κουτσό ελάφι που ξέχασε να πιλαλάει». Λίγο Pinter, λίγο Pinterest και μια κουταλιά δράματος ”Καλησπέρα friends, χτες είχα έμπευση”. Παρακαλώ κεράστε τον κύριο ένα πήλινο κατσικίσιο!
Αν τολμήσεις δε να πεις «Παιδιά, αυτό το έχει γράψει ο τάδε» ή «αυτό είναι δικό μου», γίνεσαι αυτομάτως η ντίβα, ο εγωκεντρικός, η drama queen και κάνεις Block το μισό ίντερνετ γιατί σε κυνηγούν με δάδες να σε κάψουν στην πυρά (για την ανθρωποφαγία θα γράψω ξεχωριστό άρθρο, γιατί δε φτάνει μια σελίδα).
Αν ανοίξουμε τα σκάνδαλα εκδόσεων, θα κλάψουμε όλοι μαζί με μαύρο δάκρυ. Υπάρχουν κι εκεί περιπτώσεις όπου νέοι συγγραφείς, επειδή ακριβώς είναι άσημοι, τροφοδοτούν με έργα τους τις επώνυμες πένες, γιατί βλέπεις εκείνες πουλάνε περισσότερο. Μόνο εγώ, ξέρω τρεις περιπτώσεις τέτοιες, αν το ψάξουμε και παραπέρα θα γίνει κανένα #MeToo writer’s edition.
Ας ξεκαθαρίσουμε κάτι. Το πνευματικό πόνημα ενός δημιουργού οφείλει ν’ αντιμετωπίζεται με τον σεβασμό που του αξίζει, καθώς από τη σύλληψη έως την ολοκλήρωσή του, έχει ξοδευτεί χρόνος, έχει ξεριζωθεί κομμάτι ψυχούλας, έχει γίνει το μυαλό μπουρλότο κι αποτελεί κομμάτι της ύπαρξής του.
Η δημιουργία δεν είναι απλώς προϊόν προς χρήση κι εκμετάλλευση. Είναι μέρος της προσωπικής μας ιστορίας. Κι αν την παραχωρούμε ή τη μοιραζόμαστε, δε σημαίνει πως χάνουμε τα δικαιώματα πάνω της. Είμαστε πάντα φύλακες αυτής της κληρονομιάς, είτε είναι κάτι σπουδαίο, είτε κάτι μικρό κι άσημο.
Η παραχώρηση δεν είναι ταυτόσημη της παραίτησης και σίγουρα δε δίνει σε κανέναν το δικαίωμα να την χρησιμοποιεί χωρίς τη δική σου συγκατάθεση ή έλεγχο. Ηθικά πρώτα απ’ όλα οφείλουμε να υπερασπιζόμαστε τον εμπνευστή κι όχι ν’ ανάγουμε την παραβατικότητα σε νόρμα.
Πάντα θα υπάρχουν αυτοί με έλλειψη φαντασίας που θεωρούν πως το κλεψιμαίικο είναι πιο γλυκό, αλλά οφείλουμε να τους κάνουμε να το σκεφτούν δυο φορές, χωρίς να λέμε ”έλα μωρέ και τι έγινε”.
Οι δημιουργοί δεν γεννήθηκαν για να κυνηγούν κλέφτες, αλλά για να καίνε δρόμους και να φωτίζουν μονοπάτια. Καθένας μας θα πρέπει να το κατανοήσει και να το αγκαλιάσει.
Κι επειδή μου αρέσουν οι λαϊκές ρήσεις: Βρακί στον κώλο μπορείς ν’ αλλάξεις, αλλά θα έρθει η στιγμή που δε θα μπορέσεις να πείσεις πως αυτός ο κώλος είναι δικός σου!
Κάνε το clopy paste, σου επιτρέπω!
