Όσο κλισέ φράση κι αν ακούγεται,
κι όσο παρανοϊκό κι αν σε λένε οι φίλοι σου που πιστεύεις σε θεωρίες
συνωμοσίας, δεν είσαι από αυτούς που πιστεύουν ότι μας ψεκάζουν η ότι ζουν
κροκόδειλοι στους υπονόμους.
Όλες οι θεωρίες συνωμοσίας
μοιάζουν παρανοϊκές αλλά κάποια πράγματα πλέον με την εξέλιξη της τεχνολογίας
μοιάζουν πιο εφικτά και υπαρκτά γύρω μας από ποτέ.
Η εξέλιξη του Internet, όσον αφορά την ταχύτητα, έχει ξεφύγει
πλέον. Η πλειοψηφία των ανθρώπων είναι πλέον με ένα κινητό στο χέρι. Όλοι
μας είμαστε συνδεδεμένοι σε ένα αόρατο δίκτυο και σε κλάσματα δευτερολέπτου
μπορούμε να δούμε κάποιον και να μιλήσουμε μαζί του μέσα από μια κάμερα στην
άλλη άκρη του κόσμου. Μπορούμε να στείλουμε όχι απλά γραπτά κείμενα, αλλά
ολόκληρα βιβλία σχεδόν με το πάτημα ενός κουμπιού.
Είναι εύλογο, λοιπόν, να λέμε ότι
μέσα από όλο αυτό το δίκτυο ενδέχεται κάποιοι να χρησιμοποιούν τη δυνατότητα αυτή
για να μας παρακολουθούν. Και όχι μόνο επειδή έχεις διαβάσει το «1984» του Orson Welles.
Παράδειγμα τηλεοπτικής σειράς
όπως το Person of Interest:
μια μηχανή η οποία είναι συνδεδεμένη με κάθε είδους δίκτυο σε παγκόσμια
κλίμακα, παρακολουθεί κάθε μορφή ψηφιακής επικοινωνίας, προκειμένου να
ανιχνεύσει και να αποτρέψει πιθανές τρομοκρατικές ενέργειες αλλά και γενικά
ενέργειες βίας όπως δολοφονίες, βιασμούς κλπ.
Αυτό επιτυγχάνεται μέσω της
παρακολούθησης τηλεφώνων, fax, e-mail, internet γενικότερα, δικτύων από κάμερες και
γενικά όλα τα μέσα επικοινωνίας.
Ένα τέτοιο σενάριο λοιπόν όσο κι αν προέρχεται
απλά από science fiction series, μας θέτει και ένα σοβαρό ηθικό
δίλημμα:
Πόση από την ελευθερία μας
είμαστε διατεθειμένοι να θυσιάσουμε προκειμένου να προστατευόμαστε.
Κάμερα στο laptop σου. Κάμερα στο κινητό που το έχεις
όλη μέρα πάνω σου. Κάμερα στο ΑΤΜ που βγάζεις λεφτά. Κάμερα ακόμα και στο
θυροτηλέφωνο του σπιτιού σου. Η τεχνολογία μπορεί να πραγματοποιήσει τα πάντα,
αλλά είναι στο χέρι του καθενός να τη χρησιμοποιεί με σωστό τρόπο.
Όταν, όμως, χρησιμοποιείται για
την παραβίαση των προσωπικών δικαιωμάτων και της προσωπικής ελευθερίας;
Βέβαια η τραγική ειρωνεία σε αυτό
είναι πως στην εποχή των social media, δε δικαιούμαστε ουσιαστικά να
μιλάμε για προσωπικά δεδομένα και ιδιωτικότητα, από τη στιγμή που ο καθένας από
εμάς έχει ένα προφίλ με 3000 φωτογραφίες μέσα, προσωπικά στοιχεία, διεύθυνση
μέχρι και τηλέφωνο.
Έχει διαφορά βέβαια: άλλο να
χρησιμοποιήσει κάποιος μια φωτογραφία σου κάπου που, στην τελική, αν δεν ήθελες
να είναι κάτι αντικείμενο εκμετάλλευσης δε θα την ανέβαζες, και άλλο να ξέρεις
ότι ένα μήνυμα που στέλνεις στο inbox στην κοπέλα σου μπορεί να το διαβάσει
ο οποιοσδήποτε.
Σκεπτόμενος αυτά, προχώρησες προς
το στενάκι που ήταν το ΑΤΜ της τράπεζας για να κάνεις ανάληψη. Ενώ
πληκτρολογούσες το PIN κοίταζες καχύποπτα την κάμερα πάνω
δεξιά σου.
Ίσως ήταν μόνο στο μυαλό σου,
αλλά πάντα είχες την αίσθηση ότι κάποιος μετράει τις κινήσεις σου.
Περπατάς μετά και κοιτάς το
κινητό σου. Κοιτάζεις την μπροστινή κάμερα και δεν μπορείς να διώξεις την
αίσθηση ότι κάποιος σε βλέπει από την άλλη άκρη.
Εντάξει.
Αυτό είναι τελείως παράλογο, αλλά
δεν μπορείς να διώξεις το δυσάρεστο αυτό συναίσθημα.
Ακόμα και αν σε παρακολουθούσε η
κυβέρνηση, προκειμένου να πετύχει την ασφάλεια σου μέσω της αποτροπής τρομοκρατικών
ενεργειών, αυτό γεννά πολλά ερωτήματα, ηθικά κυρίως.
Με ποιο δικαίωμα θα μπορούσε να
διαβάσει κάθε μήνυμα που στέλνεις σε κάποιο άλλο πρόσωπο; Με ποιο
δικαίωμα θα ήλεγχαν τρίτα πρόσωπα την κάθε φωτογραφία που στέλνεις σε κάποιον
άλλον σαν προσωπικό υποτίθεται μήνυμα;
Πέραν, λοιπόν, από το κατά πόσο
θα ήταν εφικτό κάτι τέτοιο παρά τη ραγδαία τεχνολογική εξέλιξη, το
σημαντικότερο θέμα είναι κατά πόσο ηθικά σωστό είναι το να σε παρακολουθεί
κάποιος, ακόμα και αν μέσω αυτού θα μπορούσε να αποτρέψει μια απόπειρα
δολοφονίας εναντίον σου η μία βομβιστική επίθεση σε κάποιο Mall, όπου απλά θα άραζες σε μια καφετέρια
με τους φίλους σου.
Η απάντηση είναι πως όχι, δεν
είναι ηθικά σωστό. Η προφύλαξη από τον κίνδυνο δε δικαιολογεί την παραβίαση της
ιδιωτικής ζωής. Οι άνθρωποι διατρέχουμε κινδύνους καθημερινά. Μπορεί να
περάσεις το δρόμο και να σε πατήσει ένα λεωφορείο και να σε σκοτώσει. Μπορεί να
συμβεί το οποιοδήποτε ατύχημα. Έχεις όμως την ελευθερία να αντιμετωπίσεις το
αναπάντεχο και το απρόσμενο, καθώς αν όλα ήταν ελεγχόμενα και προγραμματισμένα
στη ζωή, δεν θα είχε νόημα να ζεις την ίδια τη ζωή.
Χρειάζεται και λίγο σασπένς να
έχεις και λίγο το «φόβο» κάποιες φορές, γιατί αυτός ο φόβος στην τελική είναι
αυτός που σε κρατάει ζωντανό.
Η οθόνη στο smartphone άνοιξε ξαφνικά μόνη της. Νόμιζες πως
είχε ολοκληρωθεί η φόρτιση, αλλά όχι. Άναψε δύο φορές και μετά έκλεισε.
Όλοι οι φόβοι ότι ένα αόρατο μάτι
σε παρακολουθεί τώρα πήραν εφιαλτική διάσταση.
Κλείνεις το κινητό βγάζεις τη
μπαταρία και την πετάς στον τοίχο.
Βγαίνεις στο δρόμο και περπατάς
προς το άλσος στη γειτονιά σου που σίγουρα δεν έχει κάμερες.
Ξαπλώνεις κάτω από ένα δέντρο στο
δροσερό χορτάρι.
Kλείνεις τα μάτια.
Freedom….
